Αλή Πασάς, Κυρά Φροσύνη, Κυρά Βασιλική, Νησάκι, Λίμνη Παμβώτιδα, Κάστρο, Ακρόπολη Ιτς Καλέ, Μουσείο Βρελλή, Σπήλαιο Περάματος, Ποταμός Λούρος και τόσα άλλα που αμέσως λες Ιωάννινα. Πόσο δύσκολο μου είναι να κάνω αυτό το Φωτοταξίδι για έναν και μοναδικό λόγο θα γράφω για πολλές πολλές ώρες τι να παραβλέψω, τι να μην αναφέρω;
Οπότε αποφάσισα να υπάρξουν πολλά μέρη ελπίζω να μπορέσω να σας ταξιδέψω σε ένα μέρος μαγικό που λάτρεψα για την ιστορία του, τους μύθους του, τους ανθρώπους του, το χτες και το σήμερα.
Λένα Χωραΐτου
Ιστορία
Κτισμένη στης όχθες της Λίμνης Παμβώτιδας η πόλη των Ιωαννίνων είναι η Πρωτεύουσα της Ηπείρου και μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας με πλούσια πολιτιστική παράδοση.
Οι πρώτες ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή των Ιωαννίνων εντοπίζονται από την Παλαιολιθική Εποχή. Η πόλη ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα από το Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Η ονομασία της πιθανότατα προέρχεται από τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που βρισκόταν στο χώρο του κάστρου και ιδρύθηκε πιθανώς περί το 510 μ. Χ. ή επειδή ήταν υπό την προστασία του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου. Η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά το 527 μ.χ. από τον ιστορικό Προκόπιο με την ονομασία Ευροία.
Το 879 η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά με το σημερινό της όνομα.
Το 1430 οι Οθωμανοί, υπό τον Σινάν Πασά με την είσοδό τους στην πόλη δεσμεύτηκαν με έγγραφη συμφωνία να γίνουν σεβαστά πολλά προνόμια των κατοίκων, κυρίως περιουσιακά και εκκλησιαστικά. Το 1611 ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος (ή Σκυλόσοφος), πρώην Επίσκοπος Λάρισας ηγήθηκε εκτεταμένης εξέγερσης στην περιοχή. Η εξέγερση όμως καταπνίγηκε από το διοικητή της πόλης Ασλάν Πασά, που ήταν γενίτσαρος ελληνικής καταγωγής. Απόρροια του ξεσηκωμού αυτού ήταν και η κατάργηση των προνομίων. Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου καταστράφηκε και οι μοναχοί θανατώθηκαν. Στη θέση του ανεγέρθηκε το 1618 τζαμί (Ασλάν Τζαμί, σήμερα μουσείο, επί του κάστρου) αφιερωμένο στον Ασλάν Πασά που κατέπνιξε το κίνημα του Διονύσιου. Από την εποχή εκείνη εγκαταστάθηκαν οικογένειες Τούρκων και Εβραίων στο κάστρο της πόλης. Οι εκδιωχθέντες Έλληνες ίδρυσαν νέους οικισμούς για πρώτη φορά έξω από το κάστρo: της Καλούτσιανης, της Σιαράβας, της Καραβατιάς, τα Δυο Αδέλφια, τα Λακώματα κ.α.
Στις 21 Φεβρουαρίου 1913 τα Ιωάννινα απελευθερώθηκαν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και ενσωματώθηκαν στο Ελληνικό Κράτος. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή (1922) και την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι περισσότερες τούρκικες οικογένειες αποχώρησαν για την Τουρκία και ταυτόχρονα υποδέχτηκε αρκετούς πρόσφυγες. Το 1943, κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, σχεδόν το σύνολο της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης (Ρωμανιώτες), εστάλησαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία και τη Γερμανία, από τους οποίους ελάχιστοι επέστρεψαν. Διατηρείται η Εβραϊκή Συναγωγή Ιωαννίνων.
Σήμερα τα Γιάννενα είναι μια σύγχρονη πόλη που όμως δεν έχει χάσει σε καμία περίπτωση την μαγεία του χτες, από τη μία το κέντρο της πόλης με πεζόδρομους καταστήματα και χώρους αναψυχής και απο την άλλη η παραλίμνια περιοχή που είναι μεγάλο τουριστικό κομμάτι των Ιωαννίνων αλλά και τόπος που οι Γιαννιώτες χαλαρώνουν κάνουν τις όμορφες βόλτες τους. Βέβαια δεν θα μπορούσαμε να μην σταθούμε στην Στοά Λούλη η οποία κτίστηκε το έτος 1875 και οι αψίδες στην είσοδο της μεταφέρθηκαν από την Ιταλία. Αρχικά η στοά λειτούργησε ως χάνι, στο οποίο κατέλυαν οι άνθρωποι από τα χωριά, όταν παρέμεναν στα Γιάννινα.
η στοά Λούλη
Οι ειδικές κλιματολογικές συνθήκες, αλλά και το καλλιτεχνικό αισθητήριο των ντόπιων κατοίκων είχαν σαν συνέπεια να αναπτυχθεί ιδιαίτερα και άλλη μια παραδοσιακή μορφή τέχνης – επάγγελμα που είχε σχέση με το υφαντό. Το υφαντό αποτελεί κρίκο που συνδέει την παράδοση με το σήμερα. Είναι φορέας ιδεών και τεχνικών που παραδίδονται από γενιά σε γενιά και από εποχή σε εποχή. Αλλά ταυτόχρονα, σαν λαϊκή τέχνη, αποτελεί έκφραση ψυχής των απλών ανθρώπων που είναι οι δημιουργοί. Η υφαντική είναι συνυφασμένη με την ίδια τη ζωή και την καθημερινότητα. Οι Μοίρες στην Ελληνική Μυθολογία είναι υφάντρες που καθορίζουν την ζωή και την τύχη των ανθρώπων, η Κλωθώ που γνέθει το νήμα της ζωής, η Λάχεση που μοιράζει τους κλήρους και η Άτροπος που έκοβε το νήμα της ζωής για τον καθένα. H εξέχουσα θέση στην οποία έφτασε η υφαντική στην περιοχή του Νομού Ιωαννίνων αντανακλάται ακόμη και σήμερα στις σύγχρονες σχολές υφαντουργίας που ιδρύθηκαν στο Νομό. Σήμερα υφαντά και στολές μπορεί να δει ο κάθε ενδιαφερόμενος σε αίθουσες λαογραφικών Μουσείων όπως στο Λαογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων, στο Λαογραφικό Μουσείο Μετσόβου, στο Λαογραφικό Μουσείο Κάτω Μερόπης, στην Στρατινίτσα, Ζάβροχο, Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνιανής, και αλλού. Πολλά υφαντά υπάρχουν σε ιδιωτικές οικίες τα οποία δεν αποτελούν εκθεσιακό, αλλά χρηστικό είδος.
Μαστόροι της πέτρας
Οπότε αποφάσισα να υπάρξουν πολλά μέρη ελπίζω να μπορέσω να σας ταξιδέψω σε ένα μέρος μαγικό που λάτρεψα για την ιστορία του, τους μύθους του, τους ανθρώπους του, το χτες και το σήμερα.
Λένα Χωραΐτου
Ιστορία
Κτισμένη στης όχθες της Λίμνης Παμβώτιδας η πόλη των Ιωαννίνων είναι η Πρωτεύουσα της Ηπείρου και μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας με πλούσια πολιτιστική παράδοση.
Οι πρώτες ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή των Ιωαννίνων εντοπίζονται από την Παλαιολιθική Εποχή. Η πόλη ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα από το Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Η ονομασία της πιθανότατα προέρχεται από τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που βρισκόταν στο χώρο του κάστρου και ιδρύθηκε πιθανώς περί το 510 μ. Χ. ή επειδή ήταν υπό την προστασία του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου. Η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά το 527 μ.χ. από τον ιστορικό Προκόπιο με την ονομασία Ευροία.
Το 879 η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά με το σημερινό της όνομα.
Το 1430 οι Οθωμανοί, υπό τον Σινάν Πασά με την είσοδό τους στην πόλη δεσμεύτηκαν με έγγραφη συμφωνία να γίνουν σεβαστά πολλά προνόμια των κατοίκων, κυρίως περιουσιακά και εκκλησιαστικά. Το 1611 ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος (ή Σκυλόσοφος), πρώην Επίσκοπος Λάρισας ηγήθηκε εκτεταμένης εξέγερσης στην περιοχή. Η εξέγερση όμως καταπνίγηκε από το διοικητή της πόλης Ασλάν Πασά, που ήταν γενίτσαρος ελληνικής καταγωγής. Απόρροια του ξεσηκωμού αυτού ήταν και η κατάργηση των προνομίων. Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου καταστράφηκε και οι μοναχοί θανατώθηκαν. Στη θέση του ανεγέρθηκε το 1618 τζαμί (Ασλάν Τζαμί, σήμερα μουσείο, επί του κάστρου) αφιερωμένο στον Ασλάν Πασά που κατέπνιξε το κίνημα του Διονύσιου. Από την εποχή εκείνη εγκαταστάθηκαν οικογένειες Τούρκων και Εβραίων στο κάστρο της πόλης. Οι εκδιωχθέντες Έλληνες ίδρυσαν νέους οικισμούς για πρώτη φορά έξω από το κάστρo: της Καλούτσιανης, της Σιαράβας, της Καραβατιάς, τα Δυο Αδέλφια, τα Λακώματα κ.α.
Το 1789 η πόλη έγινε έδρα της περιοχής (πασαλίκι) που ήλεγχε ο Αλή πασάς.
Στις 21 Φεβρουαρίου 1913 τα Ιωάννινα απελευθερώθηκαν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και ενσωματώθηκαν στο Ελληνικό Κράτος. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή (1922) και την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι περισσότερες τούρκικες οικογένειες αποχώρησαν για την Τουρκία και ταυτόχρονα υποδέχτηκε αρκετούς πρόσφυγες. Το 1943, κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, σχεδόν το σύνολο της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης (Ρωμανιώτες), εστάλησαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία και τη Γερμανία, από τους οποίους ελάχιστοι επέστρεψαν. Διατηρείται η Εβραϊκή Συναγωγή Ιωαννίνων.
Σήμερα τα Γιάννενα είναι μια σύγχρονη πόλη που όμως δεν έχει χάσει σε καμία περίπτωση την μαγεία του χτες, από τη μία το κέντρο της πόλης με πεζόδρομους καταστήματα και χώρους αναψυχής και απο την άλλη η παραλίμνια περιοχή που είναι μεγάλο τουριστικό κομμάτι των Ιωαννίνων αλλά και τόπος που οι Γιαννιώτες χαλαρώνουν κάνουν τις όμορφες βόλτες τους. Βέβαια δεν θα μπορούσαμε να μην σταθούμε στην Στοά Λούλη η οποία κτίστηκε το έτος 1875 και οι αψίδες στην είσοδο της μεταφέρθηκαν από την Ιταλία. Αρχικά η στοά λειτούργησε ως χάνι, στο οποίο κατέλυαν οι άνθρωποι από τα χωριά, όταν παρέμεναν στα Γιάννινα.
η στοά Λούλη
Σιγά σιγά το χάνι έγινε σημείο - κόμβος, όπου συγκεντρώνονταν άνθρωποι από όλη την Ήπειρο, για να ξεκινήσουν το μεγάλο, για την εποχή, ταξίδι τους στην Αθήνα. Η συνεχής κίνηση τόσων ανθρώπων είχε σαν αποτέλεσμα την μετατροπή της στοάς, σε εμπορικό κέντρο της εποχής.
Πρώτοι ανάπτυξαν εμπορική δραστηριότητα στη Στοά, Εβραίοι έμποροι των Ιωαννίνων, οι οποίοι λειτούργησαν καταστήματα για υφάσματα και δέρματα. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, στη Στοά λειτούργησαν, κατά βάση, Σιδηρουργεία, Οινοποιείο, Ξυλουργεία και αποθηκευτικοί χώροι διαφόρων χρήσεων. Προσφάτως η στοά Λούλη έχει αποκατασταθεί από την αρχαιολογική εφορεία. Σήμερα στεγάζει κατά κύριο λόγο καταστήματα διασκέδασης και εστίασης. Σας συνηστώ να πάτε για ενα τσιπουράκι με υπέροχους Γιαννιώτικους μεζέδες.
Αργυροχρυσοχοΐα
Η τέχνη της επεξεργασίας του ασημιού, αλλά και η τεχνοτροπία παραγωγής κοσμημάτων στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων, έχει τεράστια παράδοση, καθώς τα Γιαννιώτικα είδη λαϊκής τέχνης είναι πραγματικά αριστουργήματα, γνωστά σε ολόκληρη την Ελλάδα και το εξωτερικό.Η ιστορία της πόλης των Ιωαννίνων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παράδοση της λαϊκής τέχνης στην αργυροχοΐα. Το ασήμι δουλεύεται στα Ιωάννινα από τα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με σημαντική εμπορική και εξαγωγική δραστηριότητα των προϊόντων της αργυροχοΐας από τους Γιαννιώτες τεχνίτες στην Ευρώπη και την Ρωσία.Οι τεχνίτες των Ιωαννίνων είχαν ανέκαθεν παράδοση στη δημιουργία μοναδικών αντικειμένων τέχνης, μία παράδοση, η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα. Στα Ιωάννινα μάλιστα, λειτούργησε από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα ειδική Σχολή «Αργυροχρυσοχοΐας», με ιδιαίτερα αξιόλογη προσφορά στην ανάπτυξη και εξέλιξη της συγκεκριμένης τέχνης και στην τόνωση της τοπικής οικονομίας. Τα Γιάννενα είναι η πόλη, στην οποία θα βρείτε αμέτρητα είδη λαϊκής παραδοσιακής Γιαννιώτικης τέχνης. Από τα αναρίθμητα μαγαζιά του είδους θα προμηθευτείτε διάφορα αναμνηστικά για να σας θυμίζουν την επίσκεψή σας στην περιοχή, αλλά και υπέροχα δώρα για τους δικούς σας ανθρώπους. Εκτός, όμως, από τα καταπληκτικά, χειροποίητα, ασημένια και χρυσά κοσμήματα, θα βρείτε και σκαλιστά σκεύη, χυτά αντικείμενα, όπως κουτάλια για γλυκά και σερβίτσια, κορνίζες, εικόνες, είδη γραφείου και διακόσμησης. Οι αρχές της Γιαννιώτικης τέχνης, σύμφωνα με ιστορικές αναφορές, ξεκινούν περίπου ταυτόχρονα με την ιστορία της πόλης των Ιωαννίνων. Οι Γιαννιώτες τεχνίτες εξήγαγαν τα προϊόντα τους στο Βελιγράδι, την Βενετία, το Βουκουρέστι, την Πράγα, την Βιέννη, τα Σκόπια και την Ρωσία.Οι αργυροχρυσοχόοι, των Ιωαννίνων από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα δημιουργούν μοναδικά κομψοτεχνήματα με μεράκι και αγάπη για τον τόπο τους ενώ συμβάλλουν στη διατήρηση της αυθεντικής λαϊκής παράδοσης του Νομού Ιωαννίνων, που όμοιά της δεν υπάρχει πουθενά στην Ελλάδα. Η αργυροχρυσοχοΐα έχει διατηρηθεί αναλλοίωτη με το πέρασμα των ετών, καθώς οι τεχνίτες εκείνης της εποχής, πέρασαν από γενιά σε γενιά το μεράκι, την αγάπη και κυρίως τα μυστικά της υπέροχης αυτής τέχνης.
Γιαννιώτικα Υφαντά
Οι ειδικές κλιματολογικές συνθήκες, αλλά και το καλλιτεχνικό αισθητήριο των ντόπιων κατοίκων είχαν σαν συνέπεια να αναπτυχθεί ιδιαίτερα και άλλη μια παραδοσιακή μορφή τέχνης – επάγγελμα που είχε σχέση με το υφαντό. Το υφαντό αποτελεί κρίκο που συνδέει την παράδοση με το σήμερα. Είναι φορέας ιδεών και τεχνικών που παραδίδονται από γενιά σε γενιά και από εποχή σε εποχή. Αλλά ταυτόχρονα, σαν λαϊκή τέχνη, αποτελεί έκφραση ψυχής των απλών ανθρώπων που είναι οι δημιουργοί. Η υφαντική είναι συνυφασμένη με την ίδια τη ζωή και την καθημερινότητα. Οι Μοίρες στην Ελληνική Μυθολογία είναι υφάντρες που καθορίζουν την ζωή και την τύχη των ανθρώπων, η Κλωθώ που γνέθει το νήμα της ζωής, η Λάχεση που μοιράζει τους κλήρους και η Άτροπος που έκοβε το νήμα της ζωής για τον καθένα. H εξέχουσα θέση στην οποία έφτασε η υφαντική στην περιοχή του Νομού Ιωαννίνων αντανακλάται ακόμη και σήμερα στις σύγχρονες σχολές υφαντουργίας που ιδρύθηκαν στο Νομό. Σήμερα υφαντά και στολές μπορεί να δει ο κάθε ενδιαφερόμενος σε αίθουσες λαογραφικών Μουσείων όπως στο Λαογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων, στο Λαογραφικό Μουσείο Μετσόβου, στο Λαογραφικό Μουσείο Κάτω Μερόπης, στην Στρατινίτσα, Ζάβροχο, Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνιανής, και αλλού. Πολλά υφαντά υπάρχουν σε ιδιωτικές οικίες τα οποία δεν αποτελούν εκθεσιακό, αλλά χρηστικό είδος.Μαστόροι της πέτρας
Στην περιοχή της Ηπείρου και ειδικότερα του νομού των Ιωαννίνων διέπρεψαν κατά τους προηγούμενους αιώνες και οι μαστόροι της πέτρας, αυτοί που, όπως ισχυρίζονταν, χτίσαν τον κόσμο ολόκληρο. Έφτιαξαν περίφημα έργα και υπήρξαν δημιουργοί του συνόλου του δομημένου περιβάλλοντος. Έχτισαν παραδοσιακούς οικισμούς, γεφύρια, εκκλησίες, σπίτια, τζαμιά, μύλους, βρύσες κ.ά. Οι ομάδες των Ηπειρωτών μαστόρων προέρχονταν κατά κανόνα από περιοχές της Κόνιτσας, τα γνωστά μαστοροχώρια, όπως η Βούρμπιανη και η Πυρσόγιαννη καθώς επίσης από τα χωριά Χιονάδες, Μόλιστα, Πεκλάρι (Πηγή), Κεράσοβο, Κορτίνιτσα (Νικάνωρ), Γκρισμπάνι (Ελεύθερο) αλλά και από τα χωριά των Τζουμέρκων όπως Πράμαντα, Μελισσουργοί, Κτιστάδες, Ραφταναίοι, Αμπελοχώρι, Άγναντα, Γουργιανά, Κουκούλια, Γραικικό, Μιχαλίτσι, Χουλιαράδες, Πετροβούνι και Βαπτιστής. Μέσα από τα ισνάφια (μπουλούκια) των Ηπειρωτών μαστόρων και τις περιοδείες τους, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και για πέντε αιώνες, σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο, τη Βαλκανική χερσόνησο και το Άγιο Όρος, η βυζαντινή τεχνική παράδοση και ικανότητα επιβίωσε, προσαρμοσμένη πάντα στις ειδικές τοπικές συνθήκες και στο πνεύμα της εποχής. Οι μαστόροι είναι αυτοί που αποφασίζουν για τα περισσότερα στοιχεία των έργων που καλούνται να κατασκευάσουν, όπως για παράδειγμα των ναών και όταν αναφέρονται «εις το παλαιόν ύφος» γνωρίζουν καλά την τυπολογία, τους τρόπους δομής και τις αρχιτεκτονικές μορφές των βυζαντινών ναών.
Τέλος τα νεότερα χρόνια (19ο αιώνα και πρώτο μισό του 20ου) οι μαστόροι της πέτρας με τα συνεργεία που διαθέτουν ταξιδεύουν σε κάθε γωνιά της ελληνικής επικράτειας και σ’ όλη τη βαλκανική χερσόνησο. Από την Κόνιτσα, το Ζαγόρι και την Βόρεια Ήπειρο ως τα Επτάνησα, από την Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Θράκη ως το Άγιο Όρος, από τα Τζουμέρκα και την υπόλοιπη Ήπειρο ως τη Στερεά Ελλάδα, την Εύβοια και την Πελοπόννησο και φτάνουν σε πολλές περιοχές του κόσμου, όπως για παράδειγμα Ασία, Αφρική κ.α. Με τα ταξίδια τους, την ιστορία και την τεχνική τους διαμορφώθηκε η αισθητική της Ελλάδος των τελευταίων αιώνων. Οι κατασκευές τους με τις σπάνιες αρχιτεκτονικές τους αρετές, έχουν καλλιτεχνική αξία και αποτελούν εφόδιο για την αισθητική ανάπλασή μας.
travelioannina.com
el.wikipedia.org
touristorama.com
giannena-e.gr- Τριαντάφυλλος Σιούλης
touristorama.com
giannena-e.gr- Τριαντάφυλλος Σιούλης
Δρ. Αρχαιολογίας
Φωτογραφίες
Λένα Χωραΐτου
agelioforos.gr
parevalitsa.blogspot.gr
giannena-e.gr
parevalitsa.blogspot.gr
giannena-e.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου